ROZBICIE DZIELNICOWE
Rozbicie dzielnicowe, inaczej rozdrobnienie feudalne, rozpoczęło się od wprowadzenia ustawy sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego w 1138 roku, która miała rozwiązać sprawę przejęcia tronu przez synów ówczesnego króla oraz organizacji władzy w kraju. Jednak podzieliło ono kraj na kilka dzielnic, rządzonych przez synów Krzywoustego, którzy ze sobą nie współpracowali i doprowadzili księstwo do wielu konfliktów wewnętrznych i zewnętrznych. Zakończył to dopiero Władysław Łokietek, koronując się na króla Polski w 1320 roku.
PRZYCZYNA ROZBICIA DZIELNICOWEGO
Bolesław Krzywousty w swoim testamencie, chciał uniknąć konfliktu na tle sukcesji między swoimi synami, i podzielił kraj na kilka dzielnic, a w każdej nich sprawował władzę inny potomek.
Władysław II Wygnaniec otrzymał Śląsk ze stolicą we Wrocławiu i ziemię lubuską. Jako najstarszy syn Krzywoustego, uzyskał tytuł seniora, i co za tym idzie dzielnicę senioralną: ziemię krakowską, łęczycką, sieradzką i Pomorze Gdańskie. Kontrolował także lenno polskie- Pomorze Zachodnie.
Bolesław Kędzierzawy sprawował władzę na Mazowszu ze stolicą w Płocku oraz Kujawy.
Mieszko Stary otrzymał Wielkopolskę ze stolicą w Poznaniu
Henryk Sandomierski uzyskał ziemię sandomierską ze stolicą w Sandomierzu
Salomea- żona Bolesława Krzywoustego- uzyskała ziemię łęczycką, która po jej śmierci miała zostać przyłączona do dzielnicy senioralnej
Kazimierz Sprawiedliwy nie otrzymał nic, ponieważ urodził się po śmierci ojca.
Władca w swoim testamencie, wprowadził także zasadę senioratu, którą uzyskał Władysław II Wygnaniec. Według tej zasady po śmierci władcy, tron obejmował najstarszy z synów oraz miał nadrzędną pozycję wobec pozostałych książąt i sprawował władzę nad dzielnicą senioralną. Teoretycznie miał władzę nad pozostałymi braćmi i to jemu przysługiwały sprawy związane z sądownictwem, polityką zagraniczną i inwestyturą. Jednak w praktyce wyglądało to inaczej i doprowadziło do wielu konfliktów między braćmi i dalszymi pokoleniami.
WALKA O WŁADZĘ
Po śmierci Bolesława Krzywoustego jego testament nie utrzymał jedności państwa, wręcz przeciwnie, rozbicie dzielnicowe doprowadziło do walk wewnętrznych i upadek znaczenia Polski na arenie międzynarodowej. Okres rozbicia dzielnicowego, był czasem gdzie w Księstwie Polskim rozstrzygnęło się wiele walk o seniorat i pryncypat (władza centralna), a rozpoczął ją już Władysław II Wygnaniec. Był on zrodzony z innej matki, niż pozostali jego bracia, i niedługo po śmierci ojca zaczął z nimi walkę oraz z Salomeą o władzę. Przegrał on jednak w roku 1146 i musiał się udać na wygnanie do Niemiec i prosić cesarza o pomoc.
Po nim władzę przejął Bolesław IV Kędzierzawy. Nie umiał on jednak utrzymać suwerenności państwa i po wyprawie cesarskiej w 1157 r. musiał złożyć hołd Fryderykowi Barbarossie. Oddał on państwo w lenno i zgodził się by po śmierci Władysława II jego synowie (Bolesław Wysoki, Mieszko Plątonogi) wrócili do dzielnicy dziedzicznej- Śląska.
Po śmierci Bolesława IV seniorem został Mieszko Stary. Był nim niespełna cztery lata, i po tym czasie doszło do kolejnej walki o władzę. Tym razem o władzę centralną upomniał się Kazimierz Sprawiedliwy, co oznaczało złamanie zasady senioratu, ponieważ nie był on najstarszy.
Po śmierci Kazimierza, władzę przejął jego syn- Leszek Biały, ale po jego śmierci zniknął pryncypat. Co skutkowało tym, że kraj został podzielony na jeszcze mniejsze dzielnicę i nie istniały żadna ponaddzielnicowe prawa ani urzędy.
